Kino orqali mashhur bo‘lgan 5 brend: “Matritsa”dan “Barbi”gacha
Sevimli filmimizni tomosha qilayotganimizda hamma narsaga e’tibor beravermaymiz. Ammo ba’zi sahnalar qalbimizda chuqur iz qoldiradi: qahramonning ichayotgan qahvasi, taqib olgan soati yoki kiyib olgan kurtkasi… Ehtimol, bu tafsilotlar o‘sha paytda ko‘zga tashlanmasligi mumkin. Lekin oradan biroz vaqt o‘tgach, o‘sha mahsulotni do‘konda yoki reklama bannerida ko‘rib qolganimizda, ichimizda allaqanday tanishlik hissi uyg‘onadi.
Bu kino va marketingning nozik va juda ta’sirchan hamkorligidir. Hozirgi kunda film faqatgina syujetdan iborat bo‘lmay, balki kuchli tijoriy platformaga ham aylangan. U global brendlarni mashhur qiluvchi, mahsulotlarni ommalashtiruvchi va iste’molchining xohish-istaklarini shakllantiruvchi vositaga aylanib ulgurgan.
Ushbu maqolada filmlar tufayli butun dunyoga tanilgan 5 ta brend haqida so‘z yuritamiz.
Motorola StarTAC va “The Matrix” (1999): Kelajakka kirish kaliti
1999-yilda suratga olingan “Matrix” nafaqat kino olamida inqilob yasadi, balki texnologiyaga bo‘lgan qarashni ham tubdan o‘zgartirdi. Filmda Neo ishlatgan qora, ixcham Motorola StarTAC telefoni oddiy aloqa vositasi emas, balki kelajakka kirish kaliti sifatida namoyon bo‘ldi. Qahramonlar aynan shu telefon orqali virtual va real dunyo o‘rtasida erkin harakatlanardi.
Bu telefon nafaqat brend uchun mahsulot, balki mustaqillik, erkinlik va zamonaviylikning ramziga aylandi. Marketing strategiyasining kuchi shundaki, u telefonni xayol bilan voqelik orasidagi chegara sifatida taqdim etdi. Odamlar uni sotib olish orqali go‘yo kelajakdagi o‘zlariga sarmoya kiritayotgandek bo‘lishdi. Har bir egasi o‘zini xuddi Neo kabi ikki dunyo orasida harakat qiladigan alohida shaxs sifatida his qilardi.
Ray-Ban va “Top Gun” (1986): Osmon podshohlari
Tom Kruzning “Top Gun” filmidagi obrazi nafaqat kino tarixida, balki marketing olamida ham o‘z izini qoldirdi. Uning taqqan Ray-Ban aviator ko‘zoynaklari oddiy aksessuar emas edi, balki ular jasorat, erkaklik va xavfga tayyorlik timsoliga aylandi. Film ekranlarga chiqqach, Ray-Ban ko‘zoynaklarining savdosi 40% ga oshdi va bu trend bir necha yil davom etdi.
“Top Gun” Ray-Ban uchun shunchaki reklama emas, balki brendning qayta tug‘ilishi bo‘ldi. Aviatorlar endilikda modaning bir qismi sifatida emas, balki amerikalik orzu va erkinlik ruhini ifodalovchi ramz sifatida qabul qilina boshlandi. Bugungi kungacha ushbu ko‘zoynaklar “Maverick” obrazi bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib, uni taqqan har bir kishi o‘zini uchuvchidek his etishi tabiiy hol.
“Forrest Gump” va Nike (1994): Yugurish inqilobi
“Forrest Gump” filmida Tom Henks ijro etgan qahramon o‘z hayotini izlash jarayonida Nike krossovkalarini kiyib, butun Amerikani yugurib chiqadi. Ushbu sahna tomoshabinlarga katta ta’sir ko‘rsatdi: yugurish endilikda oddiy jismoniy harakat emas, balki hayotni anglash va o‘z yo‘lini topish vositasi sifatida qabul qilina boshlandi.
Film namoyish etilgach, Nike o‘z brendiga yangicha yondashuvni qo‘lladi. “Just Do It” shiori aynan shu ruhni ifodaladi: o‘zingga ishon, olg‘a bos va harakat qil! Nike endi shunchaki sport kiyimi emas, balki ilhom manbai, iroda timsoli sifatida e’tirof etila boshlandi.
“Stranger Things” va Eggo (2016): Nostalgiyaning shirin ta’mi
Netflix’ning “Stranger Things” seriali 2016-yilda namoyish etilgach, bir qarashda unutilgan Eggo vafli brendi birdan e’tibor markaziga chiqdi. Serialdagi Eleven ismli qizaloq bu vaflilarni sevar, doim tanovvul qilardi. Eggo esa oddiy nonushta mahsulotidan bolalik, nostalgiya va mehr-muhabbat timsoliga aylandi.
Serial muvaffaqiyati ortidan Eggo sotuvlari keskin oshdi. Mahsulot supermarketlarda tez tugab qolardi, ishlab chiqaruvchilar hatto ishlab chiqarishni oshirishga majbur bo‘lishdi. Bu muvaffaqiyat faqat ta’mda emas, balki hissiyotda edi. Har bir vafli tomoshabinga bolaligini, 1980-yillarni, sadoqat va do‘stlikni eslatardi. Eggo vaflisi endi oddiy nonushta emas, balki u hissiy bog‘lanish vositasiga aylangan edi.
“Barbie” (2023): Pushti rang imperiyasi
2023-yilda Margot Robbie ishtirokidagi “Barbie” filmi nafaqat kino sanoatida, balki moda va madaniyatda ham muhim iz qoldirdi. “Barbiecore” deb nomlangan yangi moda yo‘nalishi paydo bo‘ldi va pushti rang endi shunchaki rang emas, balki o‘zini ifoda qilish vositasiga aylandi.
Film Barbi obrazini yangicha talqinda ko‘rsatdi: u o‘zgaruvchan, ongli va zamonaviy ayolning ramziga aylandi. Barbi o‘yinchoqlikdan chiqib, gender rollari va ayol kuchi haqidagi jiddiy muhokamalar markaziga chiqdi. Endi u nafaqat bolalar uchun mo‘ljallangan mahsulot, balki o‘ziga ishonch va mustaqillik timsoli sifatida kattalar madaniyatiga ham kirib keldi.
Bu kabi o‘zgarishlar kino tarixida avval ham bo‘lgan. Masalan, “The Sound of Music” nafaqat musiqiy film sifatida, balki doimiy yangilanadigan brendga aylangan; “Toy Story” animatsiya sanoatida burilish yasab, Pixar’ni kuchli brendga aylantirgan; “Pokémon: The First Movie” esa o‘yinchoq va o‘yinga asoslangan film bo‘lishiga qaramay, kinoteatrlar orqali global fenomen darajasiga yetgan. “Barbie” ana shu an’anani davom ettirib, o‘yinchoq asosidagi film faqat bolalar uchun degan tushunchani yo‘qqa chiqardi.
Xulosa: Kinoning psixologik ta’siri
Kinoning haqiqiy kuchi shundaki, u bizga nafaqat mahsulotni koʻrsatadi, balki u bizning orzu qilgan versiyamizni namoyon etadi. Har bir kadr orqali biz oʻzimizning ideal obrazimizni topamiz va oʻsha obrazga yaqinlashish uchun qahramon foydalangan mahsulotlarni sotib olamiz. Bu jarayon ongsiz ravishda sodir boʻladi va shuning uchun juda ta’sirli hisoblanadi. Bu psixologik jarayon “identifikatsiya” deb ataladi va marketing sohasida juda kuchli vosita hisoblanadi.
Shuning uchun filmda ko‘rsatilgan mahsulot oddiy reklamadan ko‘ra madaniyat, xotira va orzularning bir bo‘lagiga aylanadi. Yillar o‘tgach, o‘sha brendni ko‘rganimizda, nafaqat filmni, balki o‘zimizdagi ma’lum bir tuyg‘uni, davrni, orzuni eslaymiz. Shunday qilib, ba’zida kino mahsulot emas, hissiyot sotadi va bu, ehtimol, eng kuchli marketing usulidir.
